maharashtra vidhansabha election 2024 विधानसभा निवडणूक-२०२४; मतदान केंद्र निहाय आकडेवारी संकेतस्थळावर जाहीर करण्यात निवडणूक आयोगाकडून टाळाटाळ केल्याने संभ्रम

महायुतीच्या भरघोष यशावर विरोधकांचा अविश्वास

पराभूत उमेदवारांकडून ईव्हीएमच्या घोळावर संशय

ईव्हीएमऐवजी बॅलेट पेपरवर मतदान घेण्याची मागणी करणारी याचिका फेटाळली  

केंद्रीय निवडणूक आयोगाने मतदान प्रक्रिया निपक्षपणे व परदर्शकपणे पार पाडली असेल तर मतदान केंद्र निहाय आकडेवारी संकेतस्थळावर जाहीर करण्यात निवडणूक आयोगाकडून टाळाटाळ केली जात असल्याने राजकीय पक्ष कार्यकर्त्यांमध्ये दिवसेंदिवस ईव्हीएमच्या बाबत संभ्रम निर्माण करणारे अविश्वासाचे वातावरण राज्यामध्ये समाजमध्यमांद्वारे होत आहे. केंद्रीय निवडणूक आयोगाने या पूर्वी सर्व मागील निवडणुकांचे मतदान केंद्र निहाय (फॉर्म-20 भाग 1 व भाग 2) (Form 20 - Final Result Part I and Part II)आकडेवारी संकेतस्थळावर प्रसिद्ध केलेली आहे मात्र नुकत्याच झालेल्या लोकसभा निवडणुकीची केवळ फॉर्म-20  भाग 2 प्रसिद्ध केला मात्र  मतदान केंद्र निहाय मतदान (फॉर्म-20 भाग 1 ) अद्यापही प्रसिद्ध केलेला नाही. मतदान केंद्र निहाय आकडेवारी संकेतस्थळावर जाहीर करण्यात निवडणूक आयोगाकडून टाळाटाळ केल्याने स्वाभाविकच संभ्रम वाढत आहे. विधानसभा निवडणुकीचे निकाल जाहीर करण्यात आल्यानंतर निवडणूक निर्णय अधिकारी तत्काळ  (फॉर्म-20 भाग 1 व भाग 2) निवडणूक आयोगाला पाठवित असतात मग ते सार्वजनिक करताना कुचराई का करण्यात येते असा प्रश्न निर्माण होत असल्याने संशयाचे मळब तयार होते आणि ईव्हीएमवर शंका उपस्थित होत आहे त्याचे खंडन वेळीच केले पाहिजे.

विधानसभा निवडणूकीसाठी मतदारसंघ निहाय झालेले मतदान निवडणूक आयोगाने जाहीर केले आणि अंतिम आकडेवारी उमेदवारांच्या प्रतिनिधिना फॉर्म 17 देण्यात येतो ती आकडेवारी ग्राह्य मानावी असे नमूद केले होते मात्र बहुतांश बड्या वृत्तपत्रांनी ईव्हीएमवर शंका उपस्थित करून मतदान व मतमोजणीतील तफावत येत असल्याच्या बातम्या प्रसिद्ध करून संशयाचे भुत तयार केले. वास्तविक  मतदान केंद्र निहाय (फॉर्म-20 भाग 1 व भाग 2)  मध्ये अधिकृत आकडेवारी असते व ती कायदेशीरदृष्ट्या मानली जाते त्यामुळे चुकीच्या माहितीच्या आधारावर बातम्या प्रसिद्ध करून समाजामध्ये मतदान प्रक्रियेबाबत गैरसमज निर्माण केले जात आहेत. निवडणूक आयोगाला याबाबत प्राब संस्थेकडून निवेदन देवून उपरोक्त मागणी करण्यात येणार आहे. वास्तविक वृत्तपत्रांनी व राजकीय पक्षांनी अधिकृत मतदान केंद्र निहाय (फॉर्म-20 भाग 1 व भाग 2) उपलब्ध करून त्यावर आधारित वक्तव्य व विश्लेषित वृत्त देणे अभिप्रेत असते. 

दरम्यान राज्यातील विधानसभा निवडणुकांच्या निकालानंतर राजकीय वातावरण तापलं असून महायुतीकडून जल्लोष व आनंद व्यक्त केला जात असताना महाविकास आघाडीचे नेते पराभवाचं चिंतन करत आहेत. त्यातच, विजयी आमदारांची व पराभूत आमदारांची बैठक घेऊनही सूचना केल्या जात आहेत. पराभूत उमेदवारांकडून ईव्हीएमच्या घोळावर संशय व्यक्त होत असून आता शरद पवारांनीही ईव्हीएम संदर्भातील घोळावर कायदेशीर लढाई लढण्यासाठी समिती गठीत केली आहे. त्यानुसार, यंदाच्या निवडणूक निकालानंतर संशयास्पद वाटणारे सर्वते पुरावे गोळा करण्याचे आवाहनही उमेदवारांना केले आहे. दरम्यान, राज्यातील निकालानंतर ईव्हीएमवर शंका उपस्थित झाल्याने, ईव्हीएमऐवजी बॅलेट पेपरवर मतदान घेण्याची मागणी करणारी याचिका सर्वोच्च न्यायालयात करण्यात आली होती. मात्र, न्यायालयाने ही याचिका फेटाळून लावली आहे.

विधानसभा निवडणुकानंतर दाखल करण्यात आलेल्या याचिकेवर सुनावणी करताना पुन्हा मतपत्रिकेद्वारे निवडणुका घेण्यास सुप्रीम कोर्टाने स्पष्ट शब्दात नकार दिला आहे. ईव्हीएमला विरोध करणारी याचिका सुप्रीम कोर्टानं फेटाळली. तसेच, जिंकले की तुम्हाला ईव्हीएम चांगले वाटतात आणि निवडणूक हरले की तुम्हाला ईव्हीएममध्ये छेडछाड दिसते, अशा शब्दात सुप्रीम कोर्टाने याचिकाकर्त्यांना झापले आहे.  डॉ. के.ए. पॉल यांनी ही याचिका केल होती. मात्र, न्यायमूर्ती विक्रम नाथ आणि न्यायमूर्ती पी.बी. वराळे यांच्या खंडपीठाने ही याचिका फेटाळली आहे. त्यामुळे, ईव्हीएमच्या घोळावरुन संशय व्यक्त केला जात असल्याच्या आरोपांना आता काहीही अर्थ उरला नाही. 

दरम्यान शिवसेना ठाकरे गट आणि राष्ट्रवादी शरदचंद्र पवार पक्षाच्या पराभूत आमदारांची आज मुंबईत बैठक झाली. या बैठकीत पराभूत आमदारांनी निकालावर संशय व्यक्त करत ईव्हीएमच्या आकडेवारीवर आणि टक्केवारीवर संशय व्यक्त केला आहे. त्यानंतर, पक्षप्रमुखांनी देखील ही बाब गांभीर्याने घेत ईव्हीएमविरोधात ठोस भूमिका घेण्याचे ठरवले आहे. त्यामुळे ईव्हीएम विरोधातील लढाईसाठी विरोधकांच्या आक्रमक भूमिकेला सुरुवात झाल्याचे पाहायला मिळत आहे.  राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाच्या बैठकीत उमेदवारांनी केलेल्या तक्रारी संदर्भात एक वकिलांची टीम करण्याचा निर्णय पक्षाचे प्रमुख शरद पवारांनी घेतला आहे. शरद पवारांच्या राष्ट्रवादीकडून राज्यपातळीवर एक आणि केंद्रीय पातळीवर एक कायदेशीर लढाई लढण्यासाठी वकिलांची टीम गठित करण्यात येणारआहे अशी माहिती समोर येत आहे. केवळ आरोप करण्यापेक्षा ईव्हीएमबाबत जे आक्षेप आहेत किंवा निवडणूक प्रक्रियेत ज्या चुकीच्या बाबी घडल्या ते सर्व पुरावे गोळा करण्याच्या सूचना देखील उमेदवारांना देण्यात आल्या आहेत.  उमेदवारांना 28 तारखे पर्यंत व्हीव्हीपॅट तपासणीसाठी वेळ असल्याने उमेदवारांनी तत्काळ व्हीव्हीपॅट तपासणी करावी अशीही सूचना सर्वच पराभूत उमेदवारांना बैठकीत करण्यात आली आहे. त्यासंदर्भातील पत्राचा एक नमूना देखील देण्यात आला आहे. राज्य पातळीवर ज्या प्रकारे या लढाईला सुरूवात करण्यात आली, त्याच प्रमाणे इंडिया आघाडी देखील लढाई लढणार असल्याची माहिती उमेदवारांना दिली आहे. तर, आता मागे हटायच नाही, लढायचं, असा ऊर्जात्मक संदेशही पराभूत उमेदवाराना दिला आहे. त्यामुळे ईव्हीएमविरोधातील लढाई आता तीव्र होणार असल्याचे दिसून येत आहे.

केंद्रीय निवडणूक आयोगाने मतदान केंद्र निहाय आकडेवारी संकेतस्थळावर जाहीर करावी. लोकसभा निवडणुकीची केवळ फॉर्म-20  भाग 2 प्रसिद्ध केला मात्र  मतदान केंद्र निहाय मतदान (फॉर्म-20 भाग 1 ) अद्यापही प्रसिद्ध केलेला नाही. निवडणूक आयोगाकडून टाळाटाळ केल्याने संभ्रम वाढत आहे. विधानसभा निवडणूकीची मंतदानाची माहितीची लपवाछपवी आयोगाने करू नये. तत्काळ मतदान केंद्र निहाय (फॉर्म-20 भाग 1 व भाग 2) (Form 20 - Final Result Part I and Part II)आकडेवारी संकेतस्थळावर प्रसिद्ध करावी जेणेकरून कोणाच्याही मनात निवडणूक प्रक्रियेबाबतच्या सत्यतेबाबत साशंका नको.  पराभूत उमेदवारांकडून ईव्हीएमच्या घोळावर संशय घेतल्याने केंद्रीय निवडणूक आयोगाने स्वतः हून दखल घेवून  मतदान केंद्र निहाय अधिकृत आकडेवारी संकेतस्थळावर जाहीर करावी. 

मतदारसंघ क्र व नाव	निकालातील EVM मतसंख्या	जाहीर केलेली  मतदान संख्या	तफावत
1 - अक्‍कलकुवा	228870	228871	1
13 - JALGAON CITY	238185	238186	1
47 - WARDHA	193584	193585	1
49 - SAVNER	221494	221495	1
74 - CHIMUR	230132	230133	1
97 - GANGAKHED	307682	307683	1
98 - PATHRI	279103	279104	1
133 - VASAI	218057	218058	1
138 - KALYAN WEST	243008	243009	1
159 - DINDOSHI	177008	177009	1
167 - VILE PARLE	156864	156865	1
179 - SION KOLIWADA	151710	151711	1
186 - MUMBADEVI	117985	117986	1
200 - INDAPUR	262634	262635	1
210 - KOTHRUD	232063	232064	1
219 - KOPARGAON	206554	206555	1
276 - KOLHAPUR NORTH	197665	197666	1
55 - NAGPUR CENTRAL	195058	195060	2
93 - KALAMNURI	243488	243490	2
214 - PUNE CANTONMENT	156357	156359	2
249 - SOLAPUR CITY CENTRAL	200289	200291	2
19 - JAMNER	236531	236534	3
56 - NAGPUR WEST	216622	216625	3
100 - GHANSAWANGI	254860	254863	3
113 - NANDGAON	242741	242744	3
116 - BAGLAN	203860	203863	3
43 - MORSHI	208615	208619	4
91 - MUKHED	215397	215401	4
132 - NALASOPARA	349106	349110	4
140 - AMBERNATH	183529	183533	4
144 - KALYAN RURAL	294888	294894	6
211 - KHADAKWASALA	325835	325841	6
241 - TULJAPUR	256561	256569	8
192 - ALIBAG	236234	236244	10
5 - SAKRI	239751	239762	11
17 - CHALISGAON	231168	231269	101
72 - BALLARPUR	217829	217978	149
168 - CHANDIVALI	239483	239739	256
10 - CHOPDA	220304	220650	346
12 - BHUSAWAL	182285	182683	398
28 - AKOT	212252	212690	438
30 - AKOLA WEST	202875	203347	472
234 - LATUR RURAL	233432	233950	518
87 - NANDED SOUTH	202196	202732	536
67 - ARMORI	201688	202267	579
142 - KALYAN EAST	192162	192753	591
222 - SHEVGAON	259092	259722	630
9 - SHIRPUR	230131	230765	634
201 - BARAMATI	271759	272402	643
108 - AURANGABAD WEST	245989	246638	649
18 - PACHORA	228725	229377	652
245 - MADHA	267021	267691	670
120 - SINNAR	241435	242115	680
136 - BHIWANDI WEST	181002	181682	680
147 - KOPRI - PACHPAKHADI	202518	203206	688
58 - KAMTHI	320687	321385	698
161 - CHARKOP	182627	183337	710
4 - NAWAPUR	239311	240022	711
188 - PANVEL	381596	382335	739
239 - AUSA	208830	209593	763
196 - AMBEGAON	220731	221511	780
115 - MALEGAON OUTER	257053	257843	790
235 - LATUR CITY	250163	250975	812
286 - KHANAPUR	249322	250160	838
102 - BADNAPUR	248005	248881	876
95 - JINTUR	291745	292634	889
69 - अहेरी (महाराष्ट)	184869	185795	926
189 - KARJAT	238996	240010	1014
111 - GANGAPUR	268059	269075	1016
76 - WANI	218823	219887	1064
198 - SHIRUR (	319725	321180	1455
236 - अहमदपुर	238074	239625	1551
146 - OVALA - MAJIWADA	284109	285826	1717
145 - MIRA BHAYANDAR	262538	264354	1816
204 - MAVAL	278307	280319	2012
121 - NIPHAD	218922	221509	2587
एकूण	17748158	64088195	33912

टीप- निकालातील EVM मतसंख्या म्हणजे आयोगाने संकेतस्थळावर उमेदवार निहाय प्रसिद्ध केलेल्या निकालातील आहे. 

टीप- जाहीर केलेली  मतदान संख्या म्हणजे आयोगाने संकेतस्थळावर प्रसिद्ध केलेली असून त्यामध्ये अंतिम आकडेवारी फॉर्म 17 नुसार ग्राह्य असे नमूद असल्याने तफावत व फरक मतदान केंद्र निहाय (फॉर्म-20 भाग 1 व भाग 2) मध्ये तुलना केल्याशिवाय निष्कर्ष काढणे अयोग्य आहे.  

Mr. Chandrakant Bhujbal

POLITICAL RESEARCH & ANALYSIS BUREAU (PRAB) PUNE
पॉलिटीकल रिसर्च अ‍ॅण्ड अ‍ॅनालिसेस ब्युरो (प्राब)

=============================

     New Book

"महाराष्ट्रातील रणसंग्राम" पुस्तक

https://bhujbalchandrakant.myinstamojo.com/product/4518367/-f7b50

=============================

"महाराष्ट्रातील राजकारण" 

https://prabindia.blogspot.com/2021/12/blog-post_26.html

=============================

निवडणूक पूर्वतयारी व आचारसंहिता Election Preparation and Code of Conduct E-Book

https://imojo.in/prabindiaEBook