Pune APMC Election 2023; Market Committee Election 2023 ; पुणे कृषी उत्पन्न बाजार समितीसह जिल्ह्यातील 10 समितींच्या निवडणूकीची रणधुमाळी

आजपासून उमेदवारी अर्ज भरता येणार 

कृषी उत्पन्न बाजार समिती पुणे निवडणूक कार्यक्रम
निवडणूक कार्यक्रम	कृषी उत्पन्न बाजार समिती पुणे
नामनिर्देशन पत्र दाखल करण्याचा कालावधी	27 मार्च 2023 ते 3 एप्रिल 2023
नामनिर्देशन पत्र छाननीचा दिनांक	5 एप्रिल 2023
नामनिर्देशन पत्र मागे घेण्याचा दिनांक	6 एप्रिल 2023 ते 20 एप्रिल 2023
उमेदवारांची अंतिम यादी प्रसिद्धी व चिन्ह वाटप	21 एप्रिल 2023
मतदान	28 एप्रिल 2023
मतमोजणी	29 एप्रिल 2023

बाजार समिती संचालक मंडळ निवडणूक दृष्टिक्षेप
क्र.	मतदारसंघाचे नाव व वर्गवारी	सदस्य संख्या
1	सेवा सहकारी संस्था मतदारसंघ	11
	अ) सर्वसाधारण	7
	ब) महिला राखीव	2
	क) इतर मागास वर्गीय	1
	ड) विमुक्त जाती/भटक्या जमाती	1
2	ग्रामपंचायत मतदारसंघ	4
	अ) सर्वसाधारण	2
	ब) अनुसूचित जाती/जमाती	1
	क) आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटक	1
3	व्यापारी-आडते मतदारसंघ	2
4	हमाल-मापाडी मतदारसंघ	1
एकूण		18

पुणे शहर जिल्ह्यातील बाजारसमिती मधील परवानाधारकांचा तपशील
मुख्य बाजार	पुणे	इंदापुर	खेड	जुन्नर	तळेगाव	दौंड	निरा	बारामती	भोर	मंचर	शिरुर
परवानाधारकांचा प्रकार	परवानधारकांची संख्या (सन 2021-22प्रमाणे)
हमाल	1604	14	133	92	0	19	123	171	0	53	149
मापारी	431	15	103	100	0	12	6	27	0	26	17
कमिशन एजेंट	1891	95	184	102	115	66	55	191	0	98	177
व्यापारी	11383	459	857	1074	135	168	200	142	65	142	489
प्रक्रियाकार	56	0	4	1	0	0	0	0	0	0	1
एकूण - 21245	15365	583	1281	1369	250	265	384	531	65	319	833

बहुचर्चित पुणे कृषी उत्पन्न बाजार समितीच्या निवडणूकीसह पुणे जिल्ह्यातील 10 कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांच्या निवडणूकीची रणधुमाळी आजपासून सुरु होत आहे. राज्य सहकारी निवडणूक प्राधिकरणाने आज निवडणूक अधिसूचना प्रसिद्ध करून कार्यक्रम जाहीर केला आहे. कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांच्या निवडणूक कार्यक्रमानुसार आजपासून उमेदवारी अर्ज (नामनिर्देशन पत्र) दाखल करण्यास सुरुवात होत आहे. जिल्ह्यातील पुणे, तळेगाव दाभाडे (मावळ), जुन्नर, मंचर (आंबेगाव), भोर, निरा (पुरंदर), खेड, इंदापूर, दौंड आणि बारामती कृषी उत्पन्न बाजार समितीचा समावेश आहे. संचालक मंडळ पंचवार्षिक निवडणूक सन 2022-23 ते 2027-28 या 5 वर्षांच्या कालावधीसाठी निवडणूक कार्यक्रम जाहीर करण्यात आलेला आहे. 

       नामनिर्देशन पत्र दाखल करण्याचा कालावधी 8 दिवसांचा दिलेला आहे मात्र त्या कालावधीत 3 सुट्ट्या आहेत त्यामुळे 5 दिवसांचाच कालावधी मिळणार आहे. या 5 दिवसांमध्ये 11 ते 3 वाजेपर्यंत इच्छुकांना नामनिर्देशन पत्र दाखल करावे लागणार आहे. इच्छुकांना आवश्यक कागदपत्रांसाठी धावपळ करावी लागणार आहे.

      कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांच्या संचालक पदासाठी उमेदवाराला नामनिर्देशन पत्र दाखल करण्यासाठी सक्षम प्राधिकारी यांच्याकडून आवश्यक कागदपत्रे प्राप्त करावी लागणार आहेत. संबंधित कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांच्या निवडणूक अधिकारी यांच्याकडे आजपासून 3 एप्रिल पर्यंत नामनिर्देशन पत्र दाखल करता येणार आहेत. 

        नामनिर्देशन पत्रासोबत राखीव जागेच्या उमेदवारांसाठी 1000/- अनामत रक्कम असून इतर उमेदवारांना 5000/- अनामत रक्कम भरावी लागणार आहे. संबंधित कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांच्या निवडणूक अधिकारी कार्यालयात नामनिर्देशन पत्र 200/- रुपये भरून प्राप्त होणार असून राखीव जागेच्या उमेदवारांसाठी म्हणजेच अनुसूचित जाती/जमाती, इतर मागास प्रवर्ग व भटके विमुक्त जाती/जमाती, विशेष मागास प्रवार्गातील उमेदवारांना सक्षम प्राधिकारी यांचा जातीचा दाखला व जातपडताळणी प्रमाणपत्र जोडणे अनिवार्य आहे. तसेच आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकासाठी सक्षम अधिकारी यांचा दाखला जोडणे आवश्यक आहे.  

         कोरोनाचे संकट आणि समित्यांचा कालावधी संपल्यानंतर शासनाने जिल्ह्यातील सर्वच बाजार समित्यांवर प्रशासकांची नियुक्ती केली होती. बाजार समितीच्या निवडणुका घेण्यासंदर्भात मुंबई उच्च न्यायालयाच्या नागपूर खंडपीठाने आदेश दिले होते. त्यानुसार राज्यातील निवडणुकीस पात्र सर्व कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांच्या निवडणुकांची प्रक्रिया 30 एप्रिल 2023 पर्यंत किंवा त्यापूर्वी पूर्ण करण्यास अंतिम मुदतवाढ दिली आहे. त्यानुसार निवडणूक कार्यक्रमास प्राधिकरणाचे आयुक्त डॉ. जगदीश पाटील आणि सचिव डॉ. पी.एल. खंडागळे यांनी या निवडणुकीत मान्यता देऊन प्रक्रिया जाहीर केली आहे.

      कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांच्या संचालक पदासाठी कार्यक्षेत्रातील शेतकऱ्यांना मतदानाचा अधिकार देण्याची शिंदे-फडणवीस भाजप युती सरकारची घोषणा हवेतच विरली. मात्र निवडणूक लढविण्याचा अधिकार दिलेला आहे. कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांच्या कार्यक्षेत्रातील शेतकऱ्यांना मतदान यादीत नाव नसलेतरी उमेदवारी अर्ज दाखल करता येणार आहे. त्यासाठी शेतकऱ्यांना पात्रता देखील निश्चित करण्यात आलेली आहे. सेवा सहकारी संस्था मतदारसंघ आणि ग्रामपंचायत मतदारसंघ या मतदारसंघाकरिता बाजार समिती क्षेत्रातील 10 गुंठे जमीन धारण करणारे शेतकरी उमेदवारी अर्ज भरण्यास पात्र आहेत. मात्र बाजार समिती कार्यक्षेत्रातील रहिवासी असलेबाबतचा सक्षम प्राधिकारी यांचा दाखला जोडणे आवश्यक आहे.

पुणे जिल्ह्यातील 10  बाजारसमितीचा निवडणूक कार्यक्रम
निवडणूक कार्यक्रम व बाजार समितीचे नाव	भोर	खेड	तळेगाव दाभाडे	मंचर	नीरा	इंदापूर	दौंड	बारामती	जुन्नर
मतदान	28 एप्रिल 2023								30/04/2023
मतमोजणी	28/04/2023		29 एप्रिल 2023						30/04/2023
नामनिर्देशन पत्र दाखल करण्याचा कालावधी	27 मार्च 2023 ते 3 एप्रिल 2023
नामनिर्देशन पत्र छाननीचा दिनांक	5 एप्रिल 2023
नामनिर्देशन पत्र मागे घेण्याचा दिनांक	6 एप्रिल 2023 ते 20 एप्रिल 2023
उमेदवारांची अंतिम यादी प्रसिद्धी व चिन्ह वाटप	21 एप्रिल 2023

बाजार समित्यांसाठीचे निवडणूक निर्णय अधिकारी
बाजार समिती	अधिकारी
पुणे	प्रकाश ल. जगताप, जिल्हा उपनिबंधक पुणे (ग्रामीण)
तळेगाव दाभाडे (मावळ)	एस.बी. घुले, सहायक निबंधक
जुन्नर	एच.एस. कांबळे, सहायक निबंधक
मंचर (आंबेगाव)	पी.एस. रोकडे, सहायक निबंधक
भोर	पी.टी. घुगे, सहायक निबंधक
निरा (पुरंदर)	श्रीकांत श्रीखंडे, सहायक निबंधक
खेड	एस.एस. सरसमकर, सहायक निबंधक
इंदापूर	जे.पी. गावडे, सहायक निबंधक
दौंड	एच.व्ही. तावरे, सहायक निबंधक
बारामती	मिलिंद टांकसाळे, सहायक निबंधक

    महाराष्ट्र कृषी उत्पन्न पणन (विकास व विनियमन) अधिनियम १९६३ व त्याखालील नियम १९६७ मधील तरतूदीनुसार बाजार समितीचा कारभार निवडून आलेले संचालक मंडळ, त्यांच्यामधील सभापती, उपसभापती, सदस्य व बाजार समितीचे सचिव अशा संचालक मंडळाकडून केला जातो. बाजार समितीच्या सध्याच्या निवडणूक पद्धतीत कार्यक्षेत्रातील सेवा संस्था व बहुउद्देशीय सहकारी संस्था सदस्यांकडून ११ व ग्रामपंचायत सदस्यांकडून ४ असे १५ शेतकरी प्रतिनिधी निवडले जातात. शिवाय व्यापारी २ व हमाल, मापाडी १ असे एकूण १८ प्रतिनिधी निवडून दिले जातात. सोसायटी मतदारसंघातील ११ जागांमध्ये सर्वसाधारण ७, महिला राखीव २, इतर मागासवर्गीय १ तर भटक्या जातीजमाती १ अशी विभागणी असते.

    या निवडणुकीत विविध गटातील १८ उमेदवार आपले नशीब अजमावणार आहेत. १८ पैकी ११ उमेदवार हवेली तालुक्‍यातील विविध कार्यकारी सोसायटी सदस्यांच्या मतदानातून निवडले जाणार आहेत. यासाठी १३४ सोसायटीचे १ हजार ६५५ सदस्य मतदान करणार आहेत. ४ उमेदवार ग्रामपंचायत सदस्यांमधून निवडले जाणार आहेत. हवेली तालुक्‍यातील ७१ ग्रामपंचायतीचे ७१३ सदस्य मतदान करणार आहेत. २ व्यापारी प्रतिनिधी आणि १ हमाल, तोलणार प्रतिनिधी असणार आहे. व्यापार प्रतिनिधींसाठी १३ हजार १७३ जण मतदान करणार आहेत. हमाल, तोलणार प्रतिनिधीसाठी १ हजार ५४९ हमाल आणि ३२९ तोलणार मतदान करणार आहेत.

पुणे शहर जिल्ह्यातील बाजारसमिती दृष्टीक्षेप
मुख्य बाजार	स्थापना	उपबाजारचे नाव	अधिसूचना
इंदापुर	18/03/1960	इंदापुर	28/03/1961
		भिगवण	28/03/1963
		निमगाव केतकी	28/03/1961
		बावडा	07/04/1971
		वालचंदनगर	उपलब्ध नाही
खेड	16/08/1950	खेड	18/08/1950
		चाकण	27/08/1954
		शेलपिंपळगाव	06/04/1979
		पाईट	25/07/1986
		कुडे	15/12/2002
जुन्नर	30/08/1961	जुन्नर	28/06/1982
		वेल्हे	26/03/1964
		ओतूर	26/03/1964
		नारायणगाव	26/03/1964
		आळेफाटा	29/12/1978
तळेगाव दाभाडे	15/09/1970	तळेगाव दाभाडे	07/09/1973
		इंदोरी	07/09/1973
		खडकाळा (कामशेत)	07/09/1973
		लोणावळा	07/09/1973
दौंड	30/07/1959	दौंड	21/03/1968
		केडगाव	21/03/1968
		यवत	01/09/1963
		पाटस	30/07/1959
निरा	11/04/1956	निरा	23/08/1956
		सासवड	02/12/1959
पुणे	01/05/1957	पुणे	01/05/1975
		खडकी	18/05/1977
		पिंपरी चिंचवड	01/01/1977
		मोशी	05/09/1981
बारामती	16/11/1935	बारामती	23/03/1935
		सुपे जळोच	16/12/1935
भोर	03/06/1965	भोर	29/04/1965
		नसरापूर	13/04/1967
		किकवी	13/04/1965
मंचर	16/03/1950	मंचर	04/05/1952
		घोडेगाव	28/09/1972
		लोणी	25/08/1977
		तळेघर	20/10/2005
		चांडोली	21/02/2012
शिरुर	15/09/1956	शिरुर	15/09/1956
		पिंपळे जगताप	21/11/2005
		पाबळ	26/10/1964
		वडगाव रासाई	11/03/1977
		जांबूत	14/03/1983
हवेली	31/05/2014	हवेली मांजरी बु	31/05/2014
		उत्तमनगर	11/05/2012

       हवेली कृषी उत्पन्न बाजार समितीमध्ये कोट्यवधीची उलाढाल होत असल्याने आर्थिक लाभाचे प्रमाणही मोठ्याप्रमाणावर असल्याने या-ना-त्या कारणाने तब्बल 18 वर्ष निवडणूक टाळण्यात प्रशासकीय बाबू यशस्वी झाले होते. निवडणूक रखडण्यामागे या बाजार समितीचे तत्कालीन संचालक मंडळामध्ये एकमेकांवर झालेले आरोप-प्रत्यारोप, न्यायालयामध्ये वाद, राज्यांमध्ये झालेली सत्तांतरे, यातून हवेली बाजार समितीचे संचालक बोर्ड बरखास्त करण्यात आले. ही संस्था हवेली तालुक्यापुरतीच ठेवायची का? पुणे जिल्ह्यात पुरती मर्यादित ठेवायची? त्याला राज्यस्तरीय दर्जा द्यायचा का? राज्यस्तरावर निवडणूक घ्यायची तसेच अनेक विद्वान लोक यासंदर्भात हायकोर्ट सुप्रीम कोर्टामध्ये गेलेले होते अजूनही आहेत. शेवटी उच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार बाजार समितीची निवडणूक ही २९ एप्रिल २०२३ रोजी घेणे राज्य सरकारवर बंधनकारक आहे. त्यामुळे न्यायालयाच्या आदेशाप्रमाणे ही निवडणूक पार पडत आहे. 

      बाजार समितीच्या कृषी पतसंस्था व बहुउद्देशीय सहकारी संस्था सदस्य मतदार संघ :-(११ जागा) यापैकी सर्वसाधारण-७ , महिला राखीव-२, इतर मागास प्रवर्ग राखीव- १, विमुक्त जाती, भटक्या जमाती व विशेष मागास प्रवर्ग राखीव १. ग्रामपंचायत सदस्य मतदार संघ:-(चार जागा) सर्वसाधारण- २, अनुसूचित जाती जमाती राखीव- १, आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल घटक-१, व्यापारी व अडते सदस्य मतदारसंघ:- (दोन जागा), हमाल तोलारी सदस्य मतदार संघ:- (एक जागा)

बाजार समिती निवडणूकीत उमेदवारांना खर्चासाठी मर्यादा

बाजार समितीतील निवडणुकांमध्येही आता उमेदवारांना निवडणूक खर्चाचा हिशोब द्यावा लागणार आहे. मात्र निवडणुकीत मतांचाच भाव लाखाच्या घरात फुटला असल्याने त्यावर कसा अंकुश लावणार हा प्रश्न अनुउत्तरीत आहे. यावेळी प्राधिकरणाने बाजार समिती निवडणूकीत उमेदवारांना एक लाखांची खर्च मर्यादा दिलेली आहे. उमेदवारी खर्च मतमोजणीनंतर ६० दिवसांच्या आत प्राधिकृत अधिकारी यांच्याकडे सादर करावा लागणार आहे. त्यानुसार सहकारी संस्थांचे तालुका कार्यक्षेत्र असणाऱ्या संस्थांच्या निवडणुकीत उमेदवारांना निवडणूक खर्च करण्यास एक लाखांची खर्च मर्यादा देण्यात आलेली आहे. याशिवाय १५ मार्च २०२३ च्या परीपत्रकानूसार निवडणूक खर्चाचा उमेदवाराला स्वतंत्र हिशोब ठेवावा लागणार आहे. निवडणूक खर्चाच्या लेख्यासह पावत्याही सादर कराव्या लागतील. उमेदवारी खर्च न दिल्यास जिल्हा निवडणूक अधिकारी संचालकास अहवाल सादर करतील व उमेदवाराचे म्हणने ऐकूण घेण्यासाठी एकवेळ संधी देण्यात येणार आहे व योग्य न वाटल्यास संबंधिताला आदेशाचे दिनांकापासून पुढील तीन वर्ष कालावधीसाठी अपात्र ठरविण्यात येणार आहे.

      महाराष्ट्र कृषी उत्पन्न पणन अधिनियम १९६३ मधील कलम ३९ (१) (९) मधील तरतुदीनुसार शेतकऱ्यांना आधारभावापेक्षा कमी दर मिळणार नाही याबाबतचे कर्तव्य बाजार समित्यांवर देण्यात आले आहे. बाजार समित्या आपले हे कर्तव्य विसरून गेल्या आहेत. बाजार समित्यांनी आपली कर्तव्य पार पाडावीत यासाठी त्यांच्या कारभारामध्ये आमूलाग्र सुधारणा करण्याची आवश्यकता आहे. 

कायदे आणि नियम कृषि उत्पन्न बाजार समिती

1.कृषी उत्पन्न बाजार (नियमन) कायदा महाराष्ट्र 1963

2.महाराष्ट्र कृषि उत्पन्न बाजार समिती (समितीची निवडणूक) (प्रथम सुधारणा) नियम 2023 - नियम 7(5) ची सुधारणा

3.महाराष्ट्र कृषि उत्पन्न पणन (विकास व विनियमन ) नियम, १९६७

4.महाराष्ट्र कृषि उत्पन्न पणन (विकास व विनियमन) (सुधारणा)अधिनिमय 2021 - बहुउद्देशीय संस्थाबाबत सुधारणा

5.महाराष्ट्र कृषी उत्पन्न पणन (विकास आणि विनियमन) (सुधारणा) अधिनियम 2017

6.महाराष्ट्र कृषी उत्पन्न पणन (विकास व विनियमन ) अधिनियम, १९६३

7.महाराष्ट्र कृषी उत्पन्न पणन (विकास आणि विनियमन) (दुसरी सुधारणा) अधिनियम 2020

8.महाराष्ट्र कृषि उत्पन्न पणन (विकास व विनियमन) (सुधारणा)अधिनिमय 2022 - शेतकरी मतदानाबाबत सुधारणा

9.महाराष्ट्र कृषि उत्पन्न बाजार समिती (समितीची निवडणूक) नियम , २०१७

10.सन २००५ चा महाराष्ट्र अधिनियम क्र.४८-२७ डिसेंबर २००५ (थेट पणन, खाजगी बाजार, शेतकरी – ग्राहक बाजार, एक परवाना)

11.सन २००६ चा महाराष्ट्र अधिनियम, क्र. २५ -११ जुलै २००६. (कराराची शेती)

12. सन २०१७ चा महाराष्ट्र अधिनियम क्र. ७ – १२ जानेवारी २०१७. (ई-पणन, फळ भाजीपाल्याचे बाजार आवारापुरते विनियमन, अडत दर)

13.सन २०१८ चा महाराष्ट्र अधिनियम क्र. १३ – १७ जानेवारी २०१८ ( राज्य सहकारी निवडणूक प्राधिकरण कडून निवडणूका व मतदान हक्क )

14.सन २०१८ च्या महाराष्ट्र अधिनियम क्र. ५१ – ९ ऑगस्ट २०१८ ( इलेक्टॉनिक व्यापाराद्वारे पणन)

15. Gr dated 07th Dec 2012 regarding Contract Farming Rules Amemdment

सामान्य शेतकरी मतदानापासून वंचितच

https://sugartoday.in/apmc-elections/

Mr. Chandrakant Bhujbal

POLITICAL RESEARCH & ANALYSIS BUREAU (PRAB) PUNE
पॉलिटीकल रिसर्च अ‍ॅण्ड अ‍ॅनालिसेस ब्युरो (प्राब)

==============================
"सहकारी संस्था निवडणूक नियम व प्रक्रिया"
Online E-Book Download करा.

  ई-पुस्तक प्राप्त करण्यासाठी लिंकवर क्लिक करा- 

https://imojo.in/coopebook
=============================

"महाराष्ट्रातील राजकारण" 

https://prabindia.blogspot.com/2021/12/blog-post_26.html

Pune APMC Election 2023 – Haveli Market Committee | हवेली कृषी उत्पन्न बाजार समिती निवडणूक मतांचा ‘भाव’ फुटला!

By namratasandbhor -March 13, 2023

https://policenama.com/pune-apmc-election-2023-haveli-market-committee-pune-apmc-election-2023-haveli-market-committee-election-vote/